این روزها با تغییر دولت و مشخص شدن کابینه، صنوف مختلف در انتظار تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌های جدید وزارتخانه‌های هستند تا مسیر حرکت پیش رویشان شفاف‌تر شود، در حوزه فرهنگ نیز با آمدن سید‌عباس صالحی هر چند شناختی نسبتا نسبی هم از سوی اهل فرهنگ و هم از سوی شخص وزیر نسبت به حوزه فرهنگ وجود دارد و این شناخت نسبی دو طرفه تا اندازه‌ای نگرانی‌ها را برطرف کرده است، اما سیاست‌ها، انتصابات و … می‌تواند تغییرات جدیدی را ایجاد کند.
به باور اهل فرهنگ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این روزها بیش از هر زمان دیگری نیاز به تغییرات زیرساختی و عمیق دارد، تغییراتی که باید دید صالحی نیز باوری به انجام آن‌ها دارد یا خیر؟. در حوزه نشر اما وضعیت تا اندازه‌ای متفاوت‌تر از سایر حوزه‌‌هاست، بسیاری بر این عقیده‌اند که یکی از نقاط ضعف دولت سیزدهم در حوزه فرهنگ اتفاقاً در حوزه همین نشر و معاونت فرهنگی بوده است، در این حوزه مسیری که در دهه ۹۰ درواسپاری امور به صنف پیموده شد، تا اندازه‌ای متوقف شد و شفافیت چندانی در تعامل بین دولت و صنف نشر وجود نداشته است.حالا با تغییر دولت و آمدن صالحی، به نظر می‌رسد صنف نشر در انتظار باز‌تر شدن فضا برای فعالیت هم به لحاظ حضور صنف در امور اجرایی مرتبط با این حوزه و هم تسریع در اموری چون صدور مجوز، روند ممیزی، شفاف‌تر شدن سیاست‌های خرید کتاب از ناشران، حمایت از کتابفروشان و … باشند.
ابراهیم کریمی، رئیس اتحادیه صنف ناشران و کتابفروشان تهران در این زمینه معتقد است که مهمترین مطالبه صنف از وزیر فرهنگ و ارشاد برقراری تعامل خوب گذشته با صنف است. او می‌گوید اتحادیه تهران به دنبال تبدیل شدن به یک تشکل صنفی فراگیر و کشوری است، خانه همه صنف نشر است و از این منظر تفاوتی بین ناشران، موزعان و کتابفروشان در سیاست‌های این اتحادیه نیست، موضوعی که برخی به آن انتقاد دارند.
کریمی معتقد است که نباید مشکلات صنف را امروز تنها مشکلات اقتصادی دید، وزارت ارشاد باید در زمینه فرهنگ‌سازی مطالعه و توجه مخاطب به کتاب و کتابخوانی قدم بردارد، آن وقت است که مشکلات اقتصادی نشر نیز برطرف می‌شود. وی در این گفت‌وگو هم‌چنین از کنار گذاشته شدن اتحادیه توسط وزارت ارشاد طی سال گذشته انتقاد کرد. این گفت‌وگو به شرح ذیل است:
یکی از معضلات سال‌های اخیر صنعت نشر، اقتصاد است، در این زمینه اتحادیه به عنوان یک نهاد صنفی چه مطالبه و انتظاری از دولت و وزیر فرهنگ دارد؟
آقای صالحی هم سبقه فعالیت در کسوت وزیر فرهنگ و ارشاد را دارد و هم پیش از آن در معاونت فرهنگی مسئولیت داشته‌است، بنابراین به خوبی از وضعیت صنعت نشر آگاه است، سابقه تعامل و همکاری خوبی نیز بین اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران و وزارت فرهنگ در دوره وزارت ایشان وجود داشت و ما هم‌چنان استقبال می‌کنیم و خواهان همان تعامل و همکاری بسیار نزدیک و خوب همچون گذشته هستیم.
مسئله اقتصاد صنعت نشر از مجموعه اقتصاد کشور جدا نیست، این موضوع تورم و مشکلات اقتصادی را در عرصه عام داریم، صنعت نشر هم به عنوان یکی از صنایع موجود در کشور جدای از سایر اصناف و مسائل دیگر کشور نمی‌توان دید، چندان انتظاری هم نداریم که وزارت فرهنگ بخواهد حمایت مالی داشته باشد، یا برای بهبود وضعیت نشر سرمایه‌گذاری قابل توجهی کند، ناشران و کتابفروشان مثل همه صنوف با این وضعیت اقتصادی کنار آمده‌اند، آنچه که ما از ورات ارشاد انتظار داریم این است که عرصه فعالیت را باز بگذارد و در ممیزی‌ها سلیقه‌ای عمل نکنند، سخت‌گیری‌های بی مورد نداشته باشند، صنعت نشر با این شرایط‌های سخت در دوره‌های مختلف روبرو شده و از پس مشکلات برآمده است.
نباید مشکلات صنعت نشر را تنها مشکلات اقتصادی دید
بنابراین نباید مشکلات صنعت نشر را تنها مشکلات اقتصادی دید. ما از وزارت ارشاد و مجموعه حاکمیت می‌خواهیم، در زمینه فرهنگ‌سازی برای مطالعه و ایجاد انگیزه برای خرید کتاب از سوی مخاطب فکری کنند، اگر احساس نیاز به مطالعه در جامعه بالا رود، بسیاری از مشکلات اقتصادی نیز حل خواهد شد.
در حوزه سیاست‌گذاری برای صنعت نشر چه مطالباتی در بدنه صنف وجود دارد؟
اتحادیه همیشه خواهان تعامل و همکاری نزدیک با وزارت فرهنگ بوده و اکنون هم این خواسته را دارد، البته متاسفانه در سه سال گذشته وزارت ارشاد بو با اتحادیه تعامل خوبی نداشت، اتحادیه نهادی با بیش از ۶۰ سال سابقه است، نهاد مدنی و برخاسته از صنف که نماینده ناشران و کتابفروشان است در عمده فعالیت‌‌های مرتبط با این صنف در ۳ سال گذشته کنار گذاشته شد.
فرقی بین ناشران و کتابفروشان در اتحادیه نیست
فرمودید که اتحادیه تهران نماینده ناشران و کتابفروشان است، اما یکی از انتقادات وارده به اتحادیه در سال‌های گذشته این بوده که اتحادیه بیشتر مطالبات صنفی ناشران را پیگیری کرده و کمتر نماینده کتابفروشان بوده است، حتی در دوره‌ای معاون فرهنگی ارشاد پیشنهاد تاسیس اتحادیه‌ای مستقل برای کتابفروشان را داشت.
اینکه یک اتحادیه مستقل برای کتابفروشان تاسیس شود، یا نشود، یک موضوع صنفی است و وزارت ارشاد در این میان نقشی نمی‌تواند داشته باشد، هیئت مدیره اتحادیه و خود اتحادیه نماینده کتابفروشان هستند، فرقی بین ناشر و کتابفروش در اتحادیه نیست، ما به دنبال منافع کتابفروشان هم هستیم، همین هفته گذشته در محل اتحادیه جلسه‌ای تشکیل شد، با حضور چند ناشر پیشکوست و کتابفروشان و موضوع جلسه هم مشخصا مطالبه این روزهای کتابفروشان یعنی تخفیف‌های نامتعارف و فروش سایت‌ها بود، ما این جلسات را ادامه خواهیم داد و امیدواریم به نتایج مطلوبی برسیم و از این روند نابسامان در عرضه کتاب با تخفیف‌های نامتعارف جلوگیری شود.
به دنبال راه‌اندازی اتحادیه فراگیر و کشوری هستیم
حالا که اشاره به مشکل این روزهای کتابفروشان داشتید، آیا نمی‌توان با مصوبه و قانونی مشخص به مقابله با عرضه کتاب با تخفیف غیرمتعارف و فروش کتاب با تخفیف توسط ناشر که منجر به دور زدن شبکه توزیع و کوتاه شدن دست کتابفروشان از این بازار می‌شود، رفت؟
خیر، به نظرم ما به یک قانون در این عرصه نمی‌توانیم برسیم، ما در اقتصاد نشر روابط درون صنفی و عرف بازار کتاب را باید رعایت کنیم، هیچ حلقه‌ای از زنجیره نشر، نباید نفع شخصی خود را به زیان دیگران ترجیه دهد، ما بدنبال این هستیم همه بخش‌های صنعت نشر سود منصفانه ببرد، موجب ضرر بخش دیگری از صنف نشوند، ما در اتحادیه باید تلاش کنیم که هر گروه از صنف، اعم از ناشر،کتابفروش و توزیع‌کننده و ناشر سهم منصفانه خود از بازار را داشته باشد و با عملکرد خود موجب ضرر و زیان بخش‌های دیگر صنف نشود. نمی توان انتظاری داشت که دولت و مجلس برای فروش کتاب قانونی را تصویب کند.
اتحادیه تنها متعلق به ناشران یا کتابفروشان خاص نیست
اتحادیه ناشران و کتابفروشان نماینده همه گروه‌های تولیدکننده و عرضه کننده کتاب است، ما معتقدیم جایگاه تشکل‌های حوزه نشر نیز درون اتحادیه است این اتحادیه بیش از هزار عضو دارد، ولی گروهی از همکاران ما با کمتر از ۱۰۰ عضو انجمن یا تشکلی را شکل دادند که مغایر با منافع کلی صنف است، ما از اتحادیه سراسری کشوری برای ناشران و کتابفروشان نیز استقبال می‌کنیم، به دنبال راه‌اندازی آن هم هستیم، منتهی مراتب و مراحل قانونی را از طریق اتاق اصناف و دیگر مراجع دولتی باید طی کنیم، در عین حال نباید اتحادیه را محدود به یک گروه کنیم. اینکه گروه خاصی معتقد هستند اتحادیه تنها متعلق به ناشرانی خاص است و یا منافع کتابفروشان دنبال نمی‌شود را تایید نمی‌کنم.
جدا شدن کتابفروشان از اتحادیه به ضرر نشر کشور است
جدا شدن کتابفروشان از اتحادیه تهران را کاملاً به ضرر نشر کشور می‌دانم، ما یک خانواده‌ایم، تولیدکننده کتاب، توزیع‌کننده کتاب و کتابفروشان یک صنف هستند، جدا بودن هر کدام از این‌ها در نهادهای صنفی ما مایه تضعیف ماست، مایه تقویت قطعا نیست.
اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، خانه همه کتابفروشان و ناشران است، من از همه اعضا دعوت می‌کنم که مسائل خود را در دورن اتحادیه طرح کنند، خود را جدای از اتحادیه ندانند، ما تفاوتی بین منافع ناشران و کتابفروشان قائل نیستیم، هر آنچه که از دست هیئت مدیره برای مجموعه صنف برآید، دریغ نمی‌کنیم. دوستان تشریف بیاورند خودشان حضور داشته باشند پیگیر مطالبات باشند، پیشنهادات را ارائه دهند تا کارها دنبال شود.
