حتما شما هم هنگام عبور از خیابان‌های شهر، مغازه‌هایی را دیده‌اید که اشیای قدیمی و صنایع دستی عرضه می‌کنند. بسیاری با تصور اینکه قیمت در این مغازه‌ها بسیار بالاست،حتی وارد آنها نمی‌شوند اما بازدید از چنین مغازه‌هایی هم حال و هوای خود را دارد و بعضا ما را به زمان‌هایی می‌برد که مردم جور دیگری زندگی می‌کردند. البته بازدید، خرید و جمع‌آوری اشیای قدیمی و عتیقه تفریح و سرگرمی افرادی است که عتیقه‌جات جمع‌آوری کنند. در مقابل این دسته، برخی هستند که از گذشتگان خود اشیای قدیمی به ارث برده و به دنبال آن هستند تا آن را بفروشند و پولی به جیب بزنند حضور افراد غیرکارشناس، دلال و متقلب هم در این حوزه کم نیست. اما از کجا می‌توان با اطمینان وسایل قدیمی خرید و چگونه می‌شود اشیای عتیقه و تاریخی خود را فروخت تا متضرر نشد؟ اصلا خرید و فروش اشیای قدیمی مجاز است؟ قیمت‌گذاری آنها چگونه انجام می‌شود؟ سیدمحمد عبدالهی رئیس اتحادیه فروشندگان اشیای قدیمی و صنایع دستی تهران در گفت‌وگوی زیر به این سوالات پاسخ می‌دهد.
در ابتدای گفت‌وگو، توضیح می‌دهید که اشیای قدیمی باید چند ساله باشند تا با ارزش و عتقیه محسوب شوند؟
اشیای قدیمی به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ دسته اول اشیای زیرخاکی و عتیقه که مربوط به دوره قبل از قاجار است و می‌تواند به گذشته‌های خیلی دور تعلق داشته باشد. دسته دوم اشیای مربوط به دوره قاجار به بعد.
خرید و فروش اشیای عتیقه و قدیمی مجاز است؟
همانطور که اشاره شد اگر شیء تاریخی، عتیقه باشد یعنی قدمت آن به قبل از دوره قاجار برگردد در مورد آن باید طبق قوانین میراث فرهنگی عمل شود؛ ولی از دوره قاجار به بعد، عتیقه محسوب نمی‌شود و خرید و فروش آن مجاز است مثل بلورجات، نسخ خطی، سکه و مدال‌ها یا آثار قلم‌زنی آن دوران که همه جزو اشیای قدیمی محسوب می‌شود و گاه به وفور هم یافت می‌شوند.
قیمت‌گذاری آثار قدیمی چگونه انجام می‌شود و آیا تمام اشیای قدیمی مردم با ارزشند؟
قیمت اشیای قدیمی مانند سکه‌ها یا مدال‌ها اگر ماشینی باشند از آنجا که تعداد آنها زیاد است در بازار برحسب نیاز و عرضه و تقاضا تعیین می‌شود؛ ولی اگر شیء خاصی باشد و مشابه آن وجود نداشته باشد قیمت‌گذاری آن برحسب توافق طرفین معامله انجام می‌شود. در پاسخ به سوال دیگرتان باید بگویم که خیر؛ هر شیء قدیمی که در دست مردم است به این معنا نیست که ارزش زیادی دارد و فرد می‌تواند آن را با قیمت بالا بفروشد. شیء قدیمی باید خاص باشد مثلا یک میخ یا گل‌میخ چندان ارزشی ندارد مگر اینکه خاص باشد.
مردم کدام اشیای قدیمی را بیشتر می‌خرند؟
در حال حاضر، خرید و فروش سکه و مدال و اسکناس طالبان زیادی پیدا کرده است چون بودجه زیادی نمی‌خواهد و حجم آن هم کم است.
قیمت سکه‌هایی که به آن اشاره کردید، چقدر است؟
نمی‌توان قیمت خاصی ارائه کرد. چون انواع سکه با قیمت های متفاوت در بازار وجود دارد.
آیا مردم معمولی از مغازه‌های صنف شما خرید می‌کنند؟
مردم ما به خصوص نسل جوان روز به روز بیشتر به هویت تاریخی خود علاقه‌مند می‌شوند و اشتیاقشان برای خرید اشیای قدیمی بیشتر می‌شود اما متاسفانه به دلیل شرایط اقتصادی و تورم، توان خیلی از مردم برای خرید اشیای قدیمی و حتی صنایع دستی کاهش یافته است.
پس بیشتر پولدارها خرید می‌کنند؟
بله؛ اما با توجه به اینکه تورم بر کل جامعه سایه انداخته است، آنها هم به همان نسبت از افزایش تورم تاثیر گرفته‌اند و حجم خرید آنها هم کاهش یافته است به طوری که بازار ما با رکود شدیدی مواجه است که سبب شده است برخی از افراد باسابقه فعال در این بخش به فکر ترک شغل خود باشند.
چه کلاهبرداری‌هایی ممکن است در هنگام خرید و فروش اشیای قدیمی رخ دهد؟
در مجموعه سکه و مدال، تقلب و کارهای جعلی بسیار زیاد است. برای همین توصیه می‌شود حتما با کارشناس خبره مشورت شود و اگر کسی قصد خرید دارد حتما از مراکز مجاز دارای پروانه کسب خرید کند. ضمن اینکه توجه داشته باشید اشیایی مانند سکه‌ها به لحاظ فلز، ارزش چندانی ندارند بلکه ارزش آنها به خاطر قدمتشان است و هر چه زمان بگذرد و ضرب سکه یا اسکناسی تکرار نشود ارزش آن بیشتر می‌شود.
شما گفتید که اشیای قدیمی قبل از دوران قاجار عتیقه محسوب می‌شوند. اگر کسی به فرض شیئی مربوط به دوره صفوی یا قبل‌تر از آن داشته باشد و قصد فروش آن را داشته باشد، چگونه باید اقدام کند؟
در وهله نخست، باید مالکیت شیء اثبات شود تا مشخص شود که آن شیء به صورت غیرقانونی به دست او نرسیده است. پس از آن، مشخصات آن شیء در میراث فرهنگی ثبت می‌شود تا مشخص شود که دارنده اثر کیست و قرار است به چه کسی منتقل شود اما خرید و فروش آن باید با نظارت میراث انجام شود. یعنی باید مشخص شود که جنس دزدی نباشد یا از طریق کند و کاو و حفاری غیرمجاز به دست نیامده باشد. برای همین هم طبق قوانین مصوب باید اجناس زیرخاکی به میراث فرهنگی اعلام شود.
از نگرانی‌هایی کسانی که اشیای عتیقه و حتی قدیمی مربوط به دوره قاجار به بعد را دارند این است که اگر به مراکز مجاز مراجعه کنند ممکن است جنس آنها مصادره شود و خودشان هم مجازات شوند. این موضوع، حقیقت دارد؟
متاسفانه برخی افراد سودجو و کلاهبردار که معاملات غیرقانونی انجام می‌دهند این شایعات را در جامعه منتشر کرده‌اند تا افرادی که از معامله غیرقانونی ضرر می‌کنند به خاطر ترس از این شایعات، از طرف معامله‌کننده شکایت نکنند. برای همین این شایعات را به سود خودشان منتشر می‌کنند در حالی که این شایعات صحت ندارد و کسی که شیء تاریخی دارد باید فقط آن را به میراث اعلام کند. قصد میراث هم این است که در جریان نقل و انتقال آن اثر باشد و بداند آن شیء دست کیست و کجاست و طبق قانون به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که اولویت خرید با وزارتخانه باشد و بتواند آن را بخرد و در موزه نگهداری کند تا میراث تاریخی کشور حفظ شود. البته همانطور که اشاره کردم خرید و فروش آثار دوره قاجار به بعد مجاز است.
