در هفته‌های اخیر، بازار میوه و سبزی با نوسانات قیمتی چشمگیری همراه بوده که علت آن را نمی‌توان تنها به یک عامل محدود کرد. از یک‌سو، حذف اتباع افغانستانی غیرمجاز از چرخه کار به ویژه در بخش‌های خدماتی و برداشت محصولات کشاورزی، باعث اختلال موقت در روند تأمین و توزیع شده است. از سوی دیگر، پیامدهای اقتصادی و روانی ناشی از جنگ ۱۲ روزه اخیر نیز بر زنجیره عرضه و تقاضا بی‌تأثیر نبوده است. هم‌زمان تورم عمومی و افزایش هزینه‌های جانبی، بستر گرانی برخی اقلام را فراهم کرده و نگرانی‌هایی را در میان مصرف‌کنندگان به وجود آورده است.
در همین راستا اسداله کارگر، رئیس اتحادیه صنف فروشندگان میوه و سبزی تهران به بررسی وضعیت فعلی بازار میوه و نقش حذف کارگران افغانستانی در بازار میوه پرداخته شد که در ادامه می خوانیم.
گرانی میوه حاصل دلالی یا تورم؟
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان میوه و سبزی تهران با اشاره به اینکه نمی‌توان تمام نابسامانی‌های بازار میوه را به دلالان نسبت داد، گفت: «ما منکر وجود واسطه نیستیم، واسطه همیشه بوده و هست؛ اما اینکه همه مشکلات بازار را ناشی از دلالی بدانیم، واقع‌بینانه نیست.»
کارگر در ادامه با ذکر مثالی درباره توزیع بار خربزه در میدان مرکزی، توضیح داد: «وقتی یک باغدار مثلاً ۱۰ تن خربزه ارسال می‌کند، تمام این بار درجه یک نیست. تنها ۲۰۰ کیلو ممکن است درجه یک باشد و باقی در سطوح پایین‌تر دسته‌بندی می‌شود. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که تمام بار با قیمت محصول ممتاز به فروش برسد.»
وی تأکید کرد: «اینکه گفته شود دلال‌ها قیمت‌ها را نامتعارف کرده‌اند، بخشی از واقعیت است نه تمام آن. بخشی از افزایش قیمت‌ها ناشی از شرایط تولید، افت محصول، هزینه‌های حمل‌ونقل و تورم عمومی کشور است.»
افزایش قیمت میوه؛ حاصل آفت، تورم و هزینه‌های پنهان
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان میوه و سبزی تهران در توضیح عوامل واقعی بالا بودن قیمت برخی اقلام میوه گفت: «نمی‌توان درباره گرانی میوه کلی‌گویی کرد. گاهی یک آفت طبیعی باعث افت شدید تولید یک محصول می‌شود. برای مثال در مورد گیلاس و آلبالو، ما در مرحله شکوفه‌دادن، آسیب اقلیمی داشتیم. همین مسئله باعث کاهش محصول و افزایش قیمت شد.»
وی افزود: «نمی‌توان انتظار داشت میوه‌ای که با مشکلات تولید مواجه شده و هزینه‌های حمل‌ونقل و کارگر و نگهداری بر آن اضافه شده، با همان قیمت سال گذشته عرضه شود. این افزایش قیمت ناشی از تورم کلان اقتصادی و هزینه‌های جانبی است، نه صرفاً گران‌فروشی یا دلالی.»
حذف اتباع خارجی؛ فرصتی برای اشتغال ایرانی‌ها
یکی از مسائل مهم این روزها، سیاست دولت در خصوص ساماندهی اتباع خارجی و ممنوعیت اشتغال افراد غیرمجاز در مشاغل مختلف است. کارگر در این‌باره گفت: «اتباع افغانستانی نقش مهمی در بازار کار ما داشته‌اند. آن‌ها سال‌ها هندلینگ بازار را به‌عهده گرفته بودند. اما حالا که سیاست حذف آن‌ها اجرایی شده، این فرصتی برای اشتغال ایرانی‌ها است.»
وی با تأکید بر این که در کوتاه‌مدت ممکن است برخی خلل‌ها ایجاد شود، ادامه داد: «بله، طبیعی است که جایگزینی یک نیروی کار با نیرویی دیگر زمان‌بر است. کارگر ایرانی ممکن است توقع بیمه و مزایا داشته باشد و هزینه بیشتری هم برای کارفرما داشته باشد. اما در مجموع این سیاست درست است. به هر حال ایرانی‌ها باید مشاغل فنی و تخصصی را به‌دست بگیرند.»
تأثیر حذف اتباع بر قیمت میوه
کارگر در پاسخ به این سوال که آیا حذف اتباع غیرمجاز تأثیری بر افزایش قیمت میوه داشته، گفت: «در کوتاه‌مدت شاید تأثیراتی بر زنجیره تأمین دیده شود، ولی این تأثیر چندان قابل ملاحظه نیست. ما باید در بلندمدت به خودکفایی در نیروی کار برسیم. هرچه بیشتر به سمت بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی برویم، نتیجه بهتری خواهیم گرفت.»
از میوه‌های آفت‌زده تا سهم کارگر در قیمت نهایی
کارگر در بخش دیگری از صحبت‌هایش به عوامل پنهان در قیمت نهایی اشاره کرد: «زمان طلایی هر محصول، از شکوفه تا برداشت است. اگر در این زمان اتفاق ناگواری رخ دهد، مثل سرمازدگی یا آفت، قطعاً تولید کم می‌شود و قیمت بالا می‌رود. مثلاً در مورد زردآلو، آلبالو یا گیلاس، وقتی درخت در مرحله شکوفه آسیب می‌بیند، برداشت به‌شدت افت می‌کند و بازار با کمبود مواجه می‌شود.»
وی افزود: «نمی‌توان سهم کارگر، حمل‌ونقل، سردخانه، بسته‌بندی، نرخ اجاره مغازه و موارد دیگر را نادیده گرفت. همه این‌ها در قیمت نهایی اثر دارند. وقتی این زنجیره دچار تورم است، نمی‌توان توقع داشت میوه ارزان بماند.»
برخورد صنف با دلالی‌های مخرب؛ نه حذف واسطه بلکه ساماندهی
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان میوه و سبزی تهران درباره سیاست‌های صنف برای کنترل دلالی گفت: «ما نمی‌خواهیم واسطه را حذف کنیم، بلکه هدف ما ساماندهی است. واسطه هم بخشی از زنجیره بازار است. اما دلالی مخرب که باعث التهاب بازار می‌شود، خط قرمز ماست.»
وی با بیان اینکه بازار میوه ساختار خاص خود را دارد، ادامه داد: «ما در میدان مرکزی بار را بر اساس کیفیت دسته‌بندی می‌کنیم. هر محصولی بسته به درجه کیفی، قیمت‌گذاری می‌شود. خریدار حق انتخاب دارد. مردم هم به‌درستی تمایل دارند بهترین محصول را بخرند. اما باید بدانند قیمت محصول ممتاز با محصول ضعیف یکی نیست.»
واکنش بازار میوه به جنگ ۱۲ روزه اخیر و شرایط منطقه‌ای
کارگر در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر جنگ ۱۲ روزه اخیر بر بازار میوه ایران گفت: «خوشبختانه تجربه‌ای که در دوران کرونا داشتیم، باعث شد صنف ما آمادگی کامل برای شرایط بحرانی داشته باشد. در دوران کرونا هم مغازه‌ها باز بودند و هیچ وقفه‌ای در عرضه ایجاد نشد.»
وی افزود: «در شرایط اخیر هم، اعضای اتحادیه با تمام توان در صحنه بودند. ما پیامک‌های هشدار و الزام عرضه را فرستادیم و خوشبختانه بازاریان همکاری کامل داشتند. هیچ کمبودی در میوه و سبزی نداشتیم و روند عرضه منظم بود. این نشان می‌دهد بازار ما از انسجام قابل قبولی برخوردار است.»
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان میوه و سبزی تهران در پایان از مردم خواست واقع‌بینانه به بازار نگاه کنند: «انتظار داریم مردم متوجه باشند که گرانی صرفاً به دلیل سودجویی نیست. شرایط اقلیمی، هزینه‌های تولید، حمل‌ونقل و نیروی انسانی همه در قیمت‌ها اثرگذارند. ما تمام تلاش‌مان را برای تعادل بازار می‌کنیم؛ اما همه باید نقش خود را درک کنند.»
