محمد رسول نظافتی، مدیر اجرایی طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان، در پاسخ به سوالی در مورد اقدامات انجام شده در راستای اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان طی دو سال اخیر گفت: از اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ و با تصمیم دولت طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان با استقرار دستگاه‌های کارتخوان هوشمند در واحدهای نانوایی به منظور تقسیط هوشمند سهمیه آرد نانوایی‌ها آغاز شد. در گذشته سهمیه‌ای ثابتی برای هر واحد نانوایی مشخص شده بود و واحدهای نانوایی تا سال ۱۴۰۱ سهمیه ثابتی را دریافت می‌کردند.
جزئیات سه فاز اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان
وی افزود: با توجه به زیرساختی که در سال ۱۴۰۱ فراهم شد، مقرر شد تا تخصیص آرد یارانه‌ای براساس داده‌های کارتخوان‌های هوشمند انجام شود. کل طرح هوشمندسازی را می‌توان در فاز تعریف کرد. فاز اول استقرار کارتخوان های هوشمند در واحدهای نانوایی بود که تا شهریور ماه ۱۴۰۱ ادامه داشت. فاز دوم تخصیص آرد یارانه‌ای به واحدهای خبازی و فاز سوم مرحله مردمی‌سازی بود.
نظافتی با بیان اینکه در این مرحله، مردم براساس سوابق خرید خود از واحدهای خبازی می‌توانستند نظرات خود را ثبت کنند، گفت: این نظرات در حوزه‌های مختلفی مانند کیفیت، ساعت کاری و موارد دیگر قابل ثبت است. این نظرات بخش‌هایی را پوشش می‌دهد که شاید جمع‌آوری اطلاعات آنها از طریق دستگاه‌های کارتخوان هوشمند دقیق نباشد. این فاز در سال ۱۴۰۲ عملی شد.
برآورد صرفه‌جویی ۳ میلیون تنی طی ۲ سال
مدیر اجرایی طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان با تاکید بر اینکه ثمره عملکرد طرح هوشمندسازی را می‌توانیم در کاهش هدر رفت آرد یارانه‌ای ببینیم، گفت: به طور متوسط در هر سال حدود سه درصد مصرف آرد یارانه‌ای افزوده می‌شد. این روند تا سال ۱۴۰۱ ادامه داشت اما با اجرای طرح هوشمندسازی، نه تنها شاهد رشد مصرف آرد یارانه‌ای نبودیم، بلکه شاهد افت مصرف آن بودیم.
اگر همان رشد سالانه سه درصدی مصرف آرد یارانه‌ای را در نظر بگیریم، در بازه دو ساله اخیر به اندازه مصرف یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن آرد یارانه‌ای صرفه‌جویی شد. اگر بخواهیم ارزش این میزان صرفه‌جویی را در نظر بگیریم، باید بگوییم که حدود ۲۷ هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی شد.
وی ادامه داد: در صورتی که بخواهیم عمیق‌تر این مسئله را بررسی کنیم باید بگوییم که در اوایل سال ۱۴۰۱، شاهد حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی مربوط به کالاهای اساسی بودیم. این عامل می‌توانست منجر به افزایش مصرف نان در کشور شود. به عبارت دیگر افزایش قیمت در سایر اقلام اساسی مورد استفاده خانوار، سهم نان را در سبد مصرفی را افزایش می‌دهد. موضوعات دیگری مانند افزایش جمعیت اتباع نیز در سال ۱۴۰۱ رقم خورد.
تحلیل کارشناسی ما نشان می‌دهد که علاوه بر رشد سه درصد سالیانه، امکان رشد ۹ درصدی مصرف آرد یارانه‌ای در کشور وجود داشت. اگر این رقم را نیز به صرفه‌جویی انجام شده اضافه کنیم، برآورد صرفه‌جویی انجام شده به سه میلیون تن در مجموع سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ می‌رسد.
شناسایی تراکنش‌های تقلبی به وسیله هوش مصنوعی/ سهمیه آرد ۷۰ درصد نانوایی‌ها افزایش یافت
نظافتی در پاسخ به سوالی در پاسخ به سوالی در مورد پیگیری‌های انجام شده در برابر تقلب‌های احتمالی برخی نانوایی‌ها گفت: در طرح هوشمندسازی، عملکرد فروش نان پس از پالایش و کنارگذاشتن تراکنش‌های تقلبی، براساس تحلیل هوش مصنوعی سامانه به عنوان معیار تخصیص آرد در نظر گرفته می‌شود. بنابراین تراکنش‌های غیرواقعی که به آن اشاره شد و موارد دیگری که وجود دارد، از طریق هوش مصنوعی و اطلاعاتی که از نانوایی‌های مشابه و اطراف به دست می‌آید، تراکنش‌های غیرواقعی را کنار می‌گذارد.
وی گفت: موضوع کلان شهرها در بحث ثبت تراکنش‌های غیرواقعی با بقیه کشور متفاوت است. تقریباً ۱۰ درصد نانوایی‌های کل کشور در تهران قرار دارند. با توجه به داده‌های سامانه، سهمیه آرد یارانه‌ای حدود ۷۰ درصد نانوایی‌های کشور افزایش پیدا کرده است و در مقابل سهمیه ۳۰ درصد آنها کاهش یافته است. بنابراین با تک مشاهده نمی‌توان یک طرح ملی را قضاوت کرد و داده‌های موردی با کلان داده‌ای که در اختیار ما قرار دارد متفاوت است.
انتقال اطلاعات تخلف نانوایی‌ها به نهادهای ناظر به صورت برخط
مدیر اجرایی طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان در مورد اینکه برخی نانوایی ها اقلامی مانند نایلون را با قیمت‌های غیرواقعی به مردم می‌فروشند و یا اینکه اساساً در ازای وجهی که دریافت می‌کنند، محصولی به مردم ارائه نمی‌کنند، گفت: ثبت محصولاتی مانند نایلون که در کنار نان فروخته می‌شوند در سامانه انجام نمی‌شود. ضمن اینکه مشمول قیمت‌گذاری نیستند. بنابراین اگر تخلفی در این حوزه انجام شود مصداق گران فروشی است. مردم می‌توانند از طریق برنامه کاربردی نظر تجربه خود را در خصوص واحدهای خبازی ثبت کنند.
وی اظهار کرد: شکایات ثبت شده، در موضوعاتی مانند تخصیص آرد یارانه‌ای یا کمک هزینه‌ای که به صورت شبانه دولت به نانوایان پرداخت می‌کند تاثیرگذار است. ضمن اینکه اطلاعات به صورت برخط برای نهادهای نظارتی که در موضوع بازرسی و نظارت بر واحدهای صنفی دخالت دارند ارسال می‌شود. آنها نیز این مسئله را در دستور کار خود قرار می‌دهند.
